Logo bloga Lekcjareligii.pl, czarna gwiazda Dawida, krzyż i półksiężyc na białym tle
Lekcjareligii.pl

Biblijne morderczynie - Salome, Judyta i Jael. Mężczyźni tracili dla nich głowy 👩🔪 👨

Trzy połączone obrazy, Salome z głową na tacy, Jael przebijająca głowę i Judyta z mieczem w głowie

Salome, Jael i Judyta

Biblia to nie tylko prorocy, królowie i wojownicy, ale także silne kobiety. Żeby jakoś poradzić sobie w tym męskim świecie starożytnego Izraela, musiały być przebiegłe i czasem uciekać się do okrucieństwa...

Salome i Jan Chrzciciel

Jej ojczym Herod Antypas trzymał uwięzionego za wichrzycielstwo Jana Chrzciciela, ale nie chciał go zabijać (jednak go szanował). Jej matka chciała śmierci proroka, bo skrytykował jej małżeństwo (była wcześniej bratową Antypasa).

Na przyjęciu Salome zatańczyła dla ojczyma 🤮 i ten zachwycony pokazem obiecał spełnić jej każde życzenie. Za namową matki poprosiła o głowę proroka.

Jej imię nie pada w Biblii, ale znamy ją z historycznych przekazów. Drzewo genealogiczne Herodów jest nieźle opisane, choć skomplikowane.

Jeśli dobrze to policzyłem, to po tym jak Salome wyszła za Filipa Tetrarchę (Heroda Filipa II), który był synem Heroda Wielkiego, ten właśnie najbardziej znany Herod (od rzezi niewiniątek) stał się dla niej zarówno dziadkiem, pradziadkiem jak i teściem!

Mamy dwie wersje tej historii. Z Ewangelii św. Marka i św. Mateusza (najpierw Mk 6, 17-29, wszystkie cytaty z Biblii Tysiąclecia):

Salome z głową Jana Chrzciciela na tacy

🖼️ Salome (1899) 👨‍🎨 Jean Benner (1836-1906) 🏛️ Musée d'Arts de Nantes, Francja

❝ Śmierć Jana Chrzciciela

17 Ten bowiem Herod kazał pochwycić Jana i związanego trzymał w więzieniu, z powodu Herodiady, żony brata swego Filipa, którą wziął za żonę. 18 Jan bowiem wypominał Herodowi: «Nie wolno ci mieć żony twego brata».

19 A Herodiada zawzięła się na niego i rada byłaby go zgładzić, lecz nie mogła. 20 Herod bowiem czuł lęk przed Janem, znając go jako męża prawego i świętego, i brał go w obronę. Ilekroć go posłyszał, odczuwał duży niepokój, a przecież chętnie go słuchał.

21 Otóż chwila sposobna nadeszła, kiedy Herod w dzień swoich urodzin wyprawił ucztę swym dostojnikom, dowódcom wojskowym i osobom znakomitym w Galilei. 22 Gdy córka tej Herodiady weszła i tańczyła, spodobała się Herodowi i współbiesiadnikom. Król rzekł do dziewczęcia: «Proś mię, o co chcesz, a dam ci». 23 Nawet jej przysiągł: «Dam ci, o co tylko poprosisz, nawet połowę mojego królestwa».

24 Ona wyszła i zapytała swą matkę: «O co mam prosić?» Ta odpowiedziała: «O głowę Jana Chrzciciela». 25 Natychmiast weszła z pośpiechem do króla i prosiła: «Chcę, żebyś mi zaraz dał na misie głowę Jana Chrzciciela». 26 A król bardzo się zasmucił, ale przez wzgląd na przysięgę i biesiadników nie chciał jej odmówić.

27 Zaraz też król posłał kata i polecił przynieść głowę Jana. Ten poszedł, ściął go w więzieniu 28 i przyniósł głowę jego na misie; dał ją dziewczęciu, a dziewczę dało swej matce. 29 Uczniowie Jana, dowiedziawszy się o tym, przyszli, zabrali jego ciało i złożyli je w grobie. ❞

Mt 14, 1-12:

❝ Ścięcie Jana Chrzciciela

1 W owym czasie doszła do uszu tetrarchy Heroda wieść o Jezusie. 2 I rzekł do swych dworzan: «To Jan Chrzciciel. On powstał z martwych i dlatego moce cudotwórcze w nim działają».

3 Herod bowiem kazał pochwycić Jana i związanego wrzucić do więzienia. Powodem była Herodiada, żona brata jego, Filipa. 4 Jan bowiem upomniał go: «Nie wolno ci jej trzymać». 5 Chętnie też byłby go zgładził, bał się jednak ludu, ponieważ miano go za proroka.

6 Otóż, kiedy obchodzono urodziny Heroda, tańczyła córka Herodiady wobec gości i spodobała się Herodowi. 7 Zatem pod przysięgą obiecał jej dać wszystko, o cokolwiek poprosi. 8 A ona przedtem już podmówiona przez swą matkę: «Daj mi - rzekła - tu na misie głowę Jana Chrzciciela!»

9 Zasmucił się król. Lecz przez wzgląd na przysięgę i na współbiesiadników kazał jej dać. 10 Posłał więc [kata] i kazał ściąć Jana w więzieniu. 11 Przyniesiono głowę jego na misie i dano dziewczęciu, a ono zaniosło ją swojej matce. 12 Uczniowie zaś Jana przyszli, zabrali jego ciało i pogrzebali je; potem poszli i donieśli o tym Jezusowi. ❞

Dziewczyna klęczy nad mężczyzną, w jednym ręku ma młot, w drugim palik

🖼️ Jael i Sisera (1620) 👨‍🎨 Artemisia Gentileschi (1593-1656) 🏛️ Szépművészeti Múzeum, Budapeszt, Węgry

Jael i Sisera

Nie wiemy o niej wiele. Należała do Kanitów, które było plemieniem niezależnym. Żyła ze swoim mężem w namiocie na uboczu. Pewnego dnia w jego pobliżu wydarzyła się wielka bitwa między Kananejczykami i Izraelitami.

Bóg mieczem (tak, Bóg ma najwyraźniej miecz) poraził wojska Sisery - generała Kananejczyków, ale sam Sisera zbiegł i skierował się do namiotu Jael. Mąż Jael sprzyjał Kananejczykom, ale sama Jael już nie, choć tego Sisera nie wiedział...

Kobieta uspokoiła go słowami "Nie bój się niczego!", zaprosiła do siebie, napoiła mlekiem (choć prosił o wodę), i przykryłam kocem. Sisera zaufał jej bezwzględnie i poprosił by czatowała przy drzwiach. Nie zdawał sobie sprawy, że zagrożenie czyha już w środku namiotu. Jael po cichutku zbliżyła palik od namiotu do skroni mężczyzny, który spał zmęczony po bitwie i zamachnęła się młotkiem. Walnęła z taką siłą, że przebił jego czaszkę i wbił się w ziemię.

Gdy Barak - wódz Izraelitów - przyszedł szukać Sisery, Jael podarowała mu truchło generała Kananejczyków. W rozdziale piątym historia jest powtórzona w formie pieśni. Badacze podejrzewają, że to jeden z najstarszych fragmentów Biblii sięgający nawet XII wieku przed naszą erą.

Poniżej kluczowy fragment historii Jael (Sdz 4, 17-22) z Biblii Tysiąclecia.

❝ Śmierć Sisery

17 Sisera uciekał pieszo w kierunku namiotu Jaeli, żony Chebera Kenity, ponieważ pomiędzy Jabinem, królem Chasor, a domem Chebera Kenity panował pokój. 18 Jael wychodząc naprzeciw Sisery rzekła do niego: «Zatrzymaj się, panie, zatrzymaj się u mnie! Nie bój się niczego!» Zatrzymał się więc u niej pod namiotem, a ona nakryła go kocem.

19 Potem rzekł do niej: «Daj mi - proszę cię - napić się trochę wody, gdyż mam pragnienie». Ona otwarła bukłak z mlekiem, dała mu się napić i nakryła go na powrót. 20 «Czuwaj przy wejściu do namiotu - rzekł jej - a gdyby ktoś nadszedł i zapytał mówiąc: "Jest tu kto?" - odpowiedz: "Nie ma"».

21 Lecz Jael, żona Chebera, wzięła palik od namiotu, uchwyciła młot w rękę, i zbliżając się cicho do niego, przebiła jego skroń palikiem, tak że ten utkwił w ziemi, [Sisera] spał bowiem głęboko, wyczerpany do ostatka. W ten sposób zginął.

22 Tymczasem nadszedł Barak ścigając Siserę. Jael wyszła naprzeciw niego: «Wejdź - rzekła do niego - a pokażę ci człowieka, którego szukasz». Wstąpił do niej, a oto Sisera leżał martwy, z palikiem w skroni. ❞

Dwie kobiety, jedna z mieczem wbitym w głowę mężczyzny

🖼️ Judyta z głową Holofernesa (ok. 1633-1637) 👨‍🎨 Francesco Cairo (1607-1665) 🏛️ The Ringling, Sarasota, USA

Judyta i Holofernes

Historia Judyty jest podobna, ale tutaj to kobieta przyszła do namiotu mężczyzny.

Jej miasto było oblegane przez wojska asyryjskie. Udała się więc do obozu wroga, uwiodła i upiła ich przywódcę - Holofernesa - po czym go zdekapitowała. Wróciła do miasta z głową, powiesiła ją na murach i tak rozgoniła wojska przeciwników. Proste.

Poniżej ostatnie chwile Holofernesa opisane w Księdze Judyty Jdt 13, 1-10:

❝ 1 A gdy nastała późna pora, słudzy jego spieszyli się, aby odejść. Bagoas zamknął namiot od zewnątrz i oddzielił obecnych od swego pana. A oni odeszli na swoje posłania. Wszyscy bowiem byli zmęczeni, gdyż uczta trwała długo. 2 W namiocie pozostała tylko sama Judyta i Holofernes leżący na swoim posłaniu. Upił się bowiem winem.

3 A Judyta powiedziała swojej niewolnicy, aby stała na zewnątrz przy jej sypialni i pilnowała jej wyjścia tak, jak każdego dnia. «Mam wyjść bowiem - rzekła - na modlitwę». Także Bagoasowi powiedziała to samo. 4 I odeszli wszyscy od [Holofernesa], a w sypialni nie pozostał nikt od najmniejszego do największego. Wtedy Judyta przystąpiła do jego łoża i powiedziała w swym sercu:

«Panie, Boże Wszechmogący,

spójrz łaskawie w tej godzinie na dzieło rąk moich

w celu wywyższenia Jeruzalem!

5 Oto teraz jest odpowiednia chwila, aby odzyskać Twoje dziedzictwo

i spełnić mój plan zgładzenia wrogów,

którzy przeciwko nam powstali».

6 I podeszła do słupa nad łożem przy głowie Holofernesa, zdjęła jego miecz ze słupa, 7 a zbliżywszy się do łoża ujęła go za włosy i rzekła: «Daj mi siłę w tym dniu, Panie, Boże Izraela!» 8 I uderzyła go dwukrotnie z całej siły w kark, i odcięła głowę.

9 Potem zsunęła jego ciało z posłania, zdjęła kotarę ze słupów [namiotu] i w chwilę później wyszła, podając niewolnicy swojej głowę Holofernesa. 10 Ta zaś włożyła ją do swojej torby na żywność i wyszły razem jak zazwyczaj poza teren obozu na modlitwę. I przeszedłszy przez obóz okrążyły wąwóz górski, i wstąpiły na górę Betulii, i tak doszły do jej bram. ❞