Które województwa mają krzyże w herbach? ✝️
🗺️ Mapa Polski z zaznaczonymi województwami, które mają krzyż w herbie, mojego autorstwa, za pomocą niezawodnego Mapchart.net 🔗
Uwaga metodologiczna: Za "krzyż" uznałem to, co jest opisane w poszczególnych ustawach samorządów wojewódzkich o herbach jako "krzyż" (tak, przeczytałem je wszystkie). Dlatego jakieś sploty piór orłów, czy lilijki na koronach nie uznaję za krzyże.
Patrzyłem na bezpośredni symbol religijny (krzyż), ale na siłę można znaleźć takich odwołań więcej. Na przykład gryf na pomorskich herbach (i podkarpackim) pochodzi z mitologii greckiej (zaczerpnięty wcześniej z Mezopotamii). Był też tłumaczony jako symbol Jezusa. Jego podwójna natura - ptasia i kocia - była traktowana jako alegoria ludzkiej i boskiej natury Mesjasza.
Jeleń na herbie lubelskiego może się odnosić do legendy o znalezieniu relikwii Drzewa Krzyża Świętego. Majestatyczne ale pełne gracji jelenie często zresztą wiązano z Jezusem, np. w legendzie o świętym Hubercie, patronie myśliwych.
Herby województw z krzyżami, w kolejności: podkarpackiego, warmińsko-mazurskiego, dolnośląskiego, podlaskiego, świętokrzyskiego
Dolnośląskie
Niewielki krzyż na piersi orła. Wywodzi się z herbów Piastów dolnośląskich. Jest obecny także po drugiej stronie granicy w herbie samych Czech i czeskiego kraju morawsko-śląskiego czy ołomunieckiego. Zawędrował nawet przez koligacje rodzinne do herbu Liechtensteinu.
Podkarpackie
Herb jest złożeniem kilku lokalnych, akurat krzyż kawaleryjski (fr. croix pattée, niem. Tatzenkreuz) jest elementem symbolizującym stolicę - Rzeszów. W jego herbie od XIV wieku.
Podlaskie
Podwójny krzyż na tarczy Pogoni (lit. Vytis), herbu rodem z Wielkiego Księstwa (dziś także na herbie republiki litewskiej; używany też wcześniej przez Białoruś), to symbol Jagiellonów. Przyjął go Władysław II Jagiełło, który jako neofita musiał pokazać się z jak najchrześcijańszej strony.
Świętokrzyskie
Najświętsze województwo, które krzyż ma nawet w nazwie. W herbie specyficzny krzyż podwójny wiąże się z kształtem relikwiarza w Bazylice na Świętym Krzyżu (podarowanym przez Łokietka benedyktynom w XIV w.), który zawierać ma fragment Drzewa Krzyża Świętego.
Warmińsko-mazurskie
Tu mamy nawarstwienie świętości. Baranek Boży krwawiący do kielicha trzyma chorągiew z krzyżem, na drzewcu zwieńczonym krzyżem. To od XIV w. symbol Warmii, która była dominium, a następnie księstwem, gdzie rządzili lokalni biskupi. Chorągiew ta powiewała w bitwie pod Grunwaldem, ale... po tej złej stronie.