Papaletka - papieska rakietka 💛 i historia cenzopap

W sieci pojawił się sklep sprzedający "papaletki" - drewniane rakietki (do odbijania gumowej piłki na sznurku) z wizerunkiem Jana Pawła II ze słynnych memów. W wersji klasycznej, "rzułtej" i tęczowej. Odezwałem się do ich twórcy i załatwiłem dla was rabat - znajdziecie go na końcu tekstu.

Historia cenzopap

Na początek jednak trochę historii internetowej kultury. Kult Jana Pawła II przekroczył w Polsce wszelkie normy dobrego smaku, szczególnie po śmierci Karola Wojtyły 2 kwietnia 2005 roku o 21:37. Intensywność czci (ulice, parki, szkoły imienia papieża w każdej miejscowości), jej przaśność (koszmarne pomniki, paździerzowa muzyka) oraz komercjalizacja zjawiska (zapalniczki z papieżem, papieskie kremówki) doprowadziły do samo zapadnięcia się tego kultu w śmieszność.

To oczywiście narodziło kontrkulturę. Na forach i stronach ze śmiesznymi obrazkami zaczęły się pojawiać cenzopapy, czyli memy obrażające ("szkalujące") papieża ("papaja"). Przypisywano mu złe czyny (np. JPIIGMD, czyli "Jan Paweł II gwałcił małe dzieci", albo "Bestia z Wadowic", pedofil i zbrodniarz wojenny, czy nawet pilot-zamachowiec z 11 września 2001 r.), oraz łączono go z nieprzystającymi papieżowi rzeczami (jak np. pornografia czy palenie papierosów - "Jan Paweł II zajebał mi szlugi"; choć w rzeczywistości Karol Wojtyła był gorącym przeciwnikiem palenia, wprowadził nawet w całym Watykanie zakaz palenia w pomieszczeniach zamkniętych). Symbolem cenzopap jest tzw. "rzułta morda", czyli obrazek z przekolorowaną na żółto twarzą papieża, którą np. wklejano do pornografii.

Atak na świętości, nawet w żarcie, rodzi oczywiście opór (jak np. słynna pasta "No ja się pytam człowieku, dumny ty jesteś z siebie? Zdajesz sobie sprawę z tego, co robisz? Masz ty w ogóle rozum i godność człowieka?"). A taki opór rodzi jeszcze mocniejsze żarty.

Nie zawsze cenzopapy były i są tworzone przez osoby nastawione wrogo do religii czy samego Jana Pawła II. Chodzi w nich najczęściej o wywołanie komizmu przez kontrast absolutnej świętości z profanum. Czasem to tylko wentyl dający ujście wspomnianemu wyżej nadęciu.

Nic to zresztą nowego - wspomnieć możemy chociażby o tradycji karnawału i obecnego tam rytuału odwrócenia ról społecznych. Już setki lat temu przebrani za papieża i kardynałów ludzie podczas sztucznych procesji stroili sobie żarty z kleru. W niektórych miastach taki papież przebieraniec był np. obrzucany gnojem.

Nie oszukujemy się jednak, blisko od takich żartów do krytyki Kościoła, przejawów kultu (np. papieskiej pomnikozy), ale i samej religii. Cenzopapy oprócz korzystania z abstrakcyjnego humoru służą często przypominaniu o grzechach Kościoła jak np. o pedofilii, która kwitła w czasie rządów papieża Polaka.

Trzeba uczciwie też przyznać, że masę memów z papieżem jest bardzo neutralna i pozbawiona głębszego komentarza. Jan Paweł II jest w nich po prostu ikoniczną postacią, która podkreśla przekaz. Tak jest np. z moimi ulubionymi reaction gifami "można, jak najbardziej, jeszcze jak" (fragment z programu "Ziarno"), "tso", czy papież pokazujący gest "tak trzymaj". Rozrosły się też takie subgatunki papieskich memów jak np. 2137, czyli godzina śmierci papieża, która jest używana często w zupełnie oderwanych kontekstach.

Papaletka - post-cenzopapa

Papaletka należy do grupy memów o otwartej interpretacji. Możemy traktować ją jako dowcip absurdalny, ale także katartyczny - kanalizujący i przeobrażający nasze emocje wobec postaci papieża.

Wygląda to na żart wymyślony podczas palenia "śmiesznych papierosów", ale Michał - programista ze Śląska, pomysłodawca papaletek - mówi, że inspiracja przyszła do niego po prostu podczas przeglądania oferty AliExpress. Można tam kupić takie podobne drewniane paletki do własnoręcznego pomalowania. Twórca papaletek znalazł jednak w Polsce producenta, który wycina i graweruje laserem, więc to niemal całkowicie rodzima produkcja 🇵🇱

Zapytałem się też Michała, czy nie boi się pozwu z niesławnego paragrafu 196 KK, czyli "obrazy uczuć religijnych". W końcu co wrażliwsi mogli by to uznać za "znieważanie publiczne przedmiotu czci religijnej" (Jan Paweł II jest świętym, więc pewnie pod to podpada). A jako osoba prowadząca sklep, nie może się łatwo ukryć pod nickiem na forum jak twórcy innych memów z papieżem. - Pozwu się oczywiście boję. Ale bardziej jako czegoś, co uprzykrzy mi życie a nie pociągnie do jakichkolwiek konsekwencji. - odpowiedział autor papaletek.

W takim niestety żyjemy kraju, że "uczucia religijne" są stawiane wyżej niż wolność wypowiedzi... Póki co jednak Michał spotkał się z samymi ciepłymi i pozytywnymi reakcjami. I miejmy nadzieję, że tak pozostanie.

Twórca papieskiego gadżetu szacował, że rynek śmieszków, którzy są w stanie coś takiego kupić to jakieś 190 osób w Polsce (choć już przebił tę liczbę). Ja jednak myślę, że chętnych będzie znacznie, znacznie więcej. To idealny prezent np. na komunię czy urodziny babci ;) Kibicuję gorąco Michałowi i mam nadzieję, że papaletki trafią pod strzechy i będą wkrótce powszechniejsze niż obrazki z papieżem 💛

Jak pisałem na początku, mam dla was rabat na papaletki. Na hasło "LEKCJARELIGII" (trzeba je wpisać w polu "kod kuponu" w koszyku, jak już dodacie tam produkt) dostaniecie 10% rabatu. Używając tego kuponu przy okazji wspieracie też mój blog. Spieszcie się, bo tylko 100 pierwszych osób będzie mogło skorzystać ze zniżki.

Źródła:

• Artykuł "Karol. Papież, który stał się memem: Kontrkult papieski, czyli postać Jana Pawła II w kulturze internetu", Łukasz Korzeniowski, w: "Dusza moja czuje się tutaj jak w domu", pod redakcją Ewy Ślusarczyk, Muzeum Miejskie w Wadowicach, 2019