Małżeństwa wyznaniowe a cywilne w Polsce 👰💍💍🤵 Które województwo jest najbardziej zlaicyzowane?

Główny Urząd Statystyczny zbiera dane o wszystkich małżeństwach wyznaniowych, które są rejestrowane w urzędzie stanu cywilnego. Nie jest niespodzianką, że najwięcej jest tych w łonie Kościoła katolickiego. A ile było ślubów poza KK?

Mamy obecnie już 166 oficjalnie zarejestrowanych związków wyznaniowych w kraju. W spisie małżeństw wyznaniowych zabrakło jednak nawet np. Muzułmańskiego Związku Religijnego w RP czy trzeciej religii w Polsce (po prawosławiu) - Świadków Jehowy. Sam byłem tym zdziwiony, ale specjalistka z GUSu, pani Karina Stelmach była uprzejma mi to wytłumaczyć. GUS zbiera tylko dane o tych małżeństwach, które pociągają za sobą skutki cywilnoprawne (są zapisywane w Urzędzie Stanu Cywilnego).

Do tego wymagane są osobne umowy - jak np. tzw. konkordat z KK. Niektóre związki wyznaniowe tego nie potrzebują, bo nie praktykują osobnych małżeństw - np. Świadkowie organizują spotkanie okolicznościowe w swoich Salach Królestwa po zwykłym ślubie cywilnym. Dlatego w spisie mamy 11 związków religijnych i kościołów (pamiętajcie, że np. Kościół greckokatolicki jest częścią KK). Poniżej tabelka ze wszystkimi liczbami, oraz wykres kołowy z wykluczeniem małżeństw katolickich (dane z GUSu, opracowanie, wykresy moje).

Odsetek małżeństw wyznaniowych danego wyznania w ogóle małżeństw wyznaniowych

Związek wyznaniowy	Małżeństwa (2018)	Odsetek
Kościół Katolicki	117 934	99,04%
Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny	508	0,43%
Kościół Ewangelicko-Augsburski	256	0,21%
Kościół Zielonoświątkowy	171	0,14%
Kościół Starokatolicki Mariawitów	52	0,04%
Kościół Chrześcijan Baptystów	41	0,03%
Związek Gmin Wyznaniowych Żydowskich	39	0,03%
Kościół Polskokatolicki	37	0,03%
Kościół Adwentystów Dnia Siódmego	22	0,02%
Kościoł Ewangelicko-Reformowany	8	0,01%
Kościoł Ewangelicko-Metodystyczny	6	0,01%

Widać poza KK dominację prawosławia, które jak na pewno wiecie, jest skupione głównie w Podlaskiem. Co ciekawe patrząc na dane z podziałem na województwa, jeszcze lepiej widać homogeniczność religijną niektórych rejonów kraju. Na przykład w Świętokrzyskiem w 2018 roku było tylko osiem małżeństw niekatolickich w całym 2018 roku, na 4068 wszystkich. To zaledwie 0,2%. Dla porównania w Podlaskiem było 9,13% małżeństw niekatolickich.

Które województwo jest najmocniej zlaicyzowane? Odsetek małżeństw cywilnych vs wyznaniowych 👰🤵

Kontynuując przegląd danych Głównego Urzędu Statystycznego dotyczących małżeństw wyznaniowych - możemy w nich sprawdzić, w których województwach (a nawet powiatach) było ich najwięcej, a w których najmniej, co jakoś pokazuje nam stopień zlaicyzowania. W całej Polsce w 2018 roku było 192 443 wszystkich małżeństw - w tym 73 369 cywilnych (38,13%) i 119 074 wyznaniowych (61,87%). W miastach i na wsiach te proporcje były trochę inne. 43,78% małżeństw w miastach było cywilnych, na wsiach już tylko 29,75%.

Tylko trzy województwa miały w 2018 roku większy udział małżeństw cywilnych nad wyznaniowymi. Było tak w Zachodniopomorskiem, Lubuskiem i Dolnośląskiem. Poniżej 30% małżeństw cywilnych było w czterech województwach: Lubelskiem, Małopolskiem, Podlaskiem i Podkarpackiem. Coś Wam to przypomina? Tak, te regiony gdzie jest najwięcej małżeństw wyznaniowych to też te, gdzie najwięcej ludzi chodzi do kościołów w niedzielę (czy do cerkwi w Podlaskiem). I to też te miejsca, gdzie było najmniej... nastoletnich ciąż (o tym na końcu).

W tabelce możecie też zobaczyć, w których powiatach było powyżej 60% małżeństw cywilnych (wygrywa tu miasto Wałbrzych - 66,67%), a w których poniżej 20% (najmniej cywilnych w powiecie ropczycko-sędziszowskim w Podkarpackiem - 14,99%).

Powiaty z największym odsetkiem małżeństw cywilnych (i najmniejszym małżeństw wyznaniowych)

Województwo	Powiat	Odsetek małżeństw cywilnych
Dolnośląskie	Wałbrzych	66,67%
Zachodniopomorskie	Świnoujście	65,75%
Dolnośląskie	Jelenia Góra	63,66%
Zachodniopomorskie	kołobrzeski	62,14%
Zachodniopomorskie	łobeski	61,04%
Dolnośląskie	jeleniogórski	60,43%

Powiaty z najmniejszym odsetkiem małżeństw cywilnych (i największym małżeństw wyznaniowych)

Województwo	Powiat	Odsetek cywilnych
Podkarpackie	ropczycko-sędziszowski	14,99%
Podlaskie	kolneński	15,38%
Małopolskie	nowosądecki	16,59%
Małopolskie	limanowski	17,62%
Mazowieckie	przysuski	17,80%
Mazowieckie	garwoliński	18,20%
Lubelskie	łukowski	18,23%
Mazowieckie	węgrowski	18,36%
Podlaskie	wysokomazowiecki	18,84%
Podkaprackie	łańcucki	19,08%
Mazowieckie	makowski	19,17%
Małopolskie	bocheński	19,56%
Mazowieckie	lipski	19,65%
Mazowieckie	łosicki	19,73%

Zwróćcie też uwagę, że aż sześć powiatów z najniższym odsetkiem małżeństw cywilnych jest w Mazowieckiem. Dobitnie to pokazuje, co widać również np. w czasie wyborów, że Warszawa (47,17% cywilnych, dużo małżeństw liczbowo) mocno odstaje od reszty województwa zaburzając dane. Bez niej, byłoby na czerwono.

Podsumowanie - co mają małżeństwa wyznaniowe do religijności i nastoletnich ciąż

Porównując z tą mapką mniej więcej dane z badania dominicantes (uczęszczających do kościoła) Instytutu Statystyki Kościoła Katolickiego widzimy korelację między liczbą małżeństw wyznaniowych a religijnością. Odsetek małżeństw wyznaniowych koreluje także, ale odwrotnie z odsetkiem nastoletnich ciąż (tzn. im większy odsetek małzeństw wyznaniowych albo im więcej ludzi chodzi do kościoła co niedzielę, tym mniej nastoletnich ciąży).

Skąd takie zależności? Wszystkie te wskaźniki są związane z innymi jak np. urbanizacją, która tu wydaje się być kluczowa. Krótko mówiąc - regiony religijne to też te, gdzie jest więcej wsi, małych społeczności. I odwrotnie - regiony gdzie jest więcej miast, są mniej religijne. To logiczne - łatwiej znaleźć sobie partnera seksualnego albo odciąć się od religii w mieście 😉

Oczywiście badanie odsetka małżeństw wyznaniowych ma swoje wady i nie można tego traktować jako bezwzględny wskaźnik zlaicyzowania. Zakładam, że są sytuacje, gdy ktoś bierze najpierw jedynie ślub cywilny a np. po roku wyznaniowy, albo jego wyznanie (jak Świadków Jehowy) nie ma swoich małżeństw rejestrowanych w urzędzie i wystarcza im cywilne. Nie wziąłem pod uwagę takich niuansów i nie wiem jak bardzo zaburzałyby porównanie (choć domyślam się, patrząc na dominację katolicyzmu, że niewiele).

Zależy też co nazywamy "zlaicyzowaniem". W badaniach deklaratywnych Polacy wciąż w dużej mierze nie odżegnują się od wiary (94% deklaruje przynależność do jakiegoś związku religijnego - z tego większość do KK). Widzimy jednak po takich wskaźnikach jak ten, czy malejący odsetek uczęszczających do kościołów, albo wzrost niewiary u młodych, że religijność Polaków się zdecydowanie zmienia.

PS Jeśli interesuje cię religia w ujęciu statystycznym, na pewno z chęcią też przeczytasz o ankiecie badającej motywacje apostatów.