Czy Kościół pomógł Polsce przetrwać zabory? ✞ 🇵🇱
Sztandar powstania listopadowego, powstańcy walczyli "w imię Boga", ale niektórzy jego przedstawiciele na Ziemi się z tym nie zgadzali, 1831 | Papież Grzegorz XVI, Paul Delaroche, 1844
Co każdą rocznicę naszych powstań słyszymy od polityków i hierarchów kościelnych zawsze wiele patosu i okrągłych słów, również o udziale Kościoła w zachowaniu polskości, takich jak np. słowa pana prezydenta Andrzeja Dudy na pierwszym posiedzeniu Sejmu IX kadencji:
"To dzięki polskiej rodzinie, dzięki polskiej inteligencji, ale także dzięki polskim księżom, Kościołowi, ta tradycja przetrwała. I ta tradycja przyniosła nas do wolnej, niepodległej, suwerennej Polski w 1918 roku(...)"
Papież o powstaniu listopadowym
Tymczasem fakty są też takie, że powstanie listopadowe potępił sam papież. Encyklika "Cum primum" Grzegorza XVI z 1832 skierowana do Polaków cytuje oczywiście List do Rzymian (Rz 13, 1-2 "Nie ma bowiem władzy, która by nie pochodziła od Boga, a te, które są, zostały ustanowione przez Boga. Kto więc przeciwstawia się władzy - przeciwstawia się porządkowi Bożemu.") oraz 1 List św. Piotra (1 P 2, 13: "13 Bądźcie poddani każdej ludzkiej zwierzchności ze względu na Pana").
Papież o powstaniu styczniowym
Tak samo papież Pius IX potępił potem powstanie styczniowe. Zresztą mógłbym zasypać was podobnymi przykładami. Historyk Juliusz Demel w opisie pracy "Papiestwo wobec sprawy polskiej w latach 1772-1864" Ottona Beiersdora pisze "Sprawa polska nie zyskała w papieskim Rzymie zrozumienia, uznania i poparcia; przeciwnie, uczyniono z tej strony niejedno, aby ją unicestwić."
Nie ma oczywiście wątpliwości, że polską niepodległość popierał w jakiejś części sam miejscowy kler. Ale też nie cały - że chociażby wspomnę o licznym udziale biskupów w Targowicy...
Dlaczego papiestwo było tak przeciwne niepodległej Polsce?
Z kilku powodów. Po pierwsze papież dbał przede wszystkim o swoje interesy. Jeśli mógł poświęcić Polskę, ale zyskać dzięki temu cara jako sojusznika, to to robił.
Po drugie papiestwo kierowało się feudalnym myśleniem wzmacnianym przez doktrynę. Król/car etc. rządził z boskiego nadania (którego to Boga reprezentował Kościół).
Po trzecie i najważniejsze, co wynika z dwóch poprzednich - demokracja i państwa narodowe zagrażały pozycji samego Rzymu. Zarówno jego wpływu na politykę innych państw jak i wewnątrz Półwyspu Apenińskiego, gdzie co raz głośniejsze były idee zjednoczenia Włoch.
Na szczęście żaden papież nie zatrzymał pochodu Polski i Polaków po niepodległość.
Jak widać Rzym miał się jednak czego obawiać. Teraz papież rządzi na 44 hektarach i jego encykliki mogą jedynie na miękko wpływać na wiernych. Szeroką władzę polityczną czy militarną jaką miał w rzeczywistości feudalnej stracił na zawsze.
PS Jeśli interesujesz się historią polski w kontekście religii, na pewno spodoba ci się także mój tekst o tym skąd się wziął na sztandarach "Bóg" przed "Honorem i Ojczyzną"?